Geçmiş Yatırım Teşvik İstatistikleri
Geçmiş Yatırım Teşvik İstatistikleri
Yatırım teşvik dünyadaki birçok ülke için ekonomik gelişimin önemli bir kaynağı olmuştur. Dinamik iş gücü, coğrafi değeri ve stratejik konumu itibariyle Türkiye de yatırım teşvikinin özenle çalışılmasını gerektiren bir saha olarak dikkat çeker.
Özellikle coğrafi olarak değerli bir konumda bulunan Türkiye, tarih boyunca ekonominin geliştirilmesi ve farklı ülkelerden yatırım çekilebilmesi için birçok farklı yatırım teşvik stratejisi geliştirmiştir. Bu noktada tarihsel gelişim, ekonomik etki gibi konular daima tartışma konusu olarak kabul edilir.
Türkiye’de Yatırım Teşvik ve Tarihsel Gelişimi
Türkiye’de kamunun sağladığı teşvikler Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar uzanır. Ancak devletçi politikanın 1980’lerde liberal bir anlayışla dönüşüm geçirmesi, yatırımcıların daha fazla çekilmesini sağlamıştır.
Türkiye’de liberal politikaların daha fazla benimsendiği 80’lerde, yabancı yatırımları da teşvik eden “Özel Yatırım Teşvikleri Kanunu” çıkarılmıştır. Bu kanun sayesinde yabancı yatırımcılar özel ekonomik avantajlar ve farklı vergi uygulamaları sayesinde ayrıcalıklı kılınmıştır.
Türkiye’de Bölgesel Yatırım Hibe
Savaş, ekonomi ve iklim koşulları, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Türkiye’de farklı bölgelerin farklı gelişmişlik durumlarına sahip olmalarını sağlamıştır. Bu nedenle bölgeler arasında ortaya çıkan farkın kapatılması adına farklı yatırımı teşvik etmek adına farklı programlar uygulanmıştır.
Örneğin, doğu ve güneydoğu anadolu gibi ekonomik anlamda daha az gelişmiş olan bölgelerde vergi muafiyeti ve gümrük avantajları gibi farklı ayrıcalıklar sunulur. Bu ayrıcalıklar, söz konusu bölgelerin daha kısa sürede kalkınmasını ve ülkenin nispeten gelişmiş bölgelerine uyum sağlamasını amaçlar.
Geçmiş Yıllardaki Karşılaştırmalar
TÜİK ve Sanayi Bakanlığı iş birliği ile hazırlanan istatistiklere göre Türkiye’de Ocak-Mart döneminde iller bazında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesi sayılarına bakıldığında 2022 yılında bir önceki yıla göre %26,6’lık bir azalışla 2.295 adet teşvik belgesi düzenlendiği görülür.
Aynı dönemde teşvik belgeleri sabit yatırım tutarı bakımından %59.6’lık bir artış göstermiştir. Bu artış, maddi karşılığı ile 79.298 milyon TL’ye tekabül eder.
Sektör Bazlı İstatistikler
Yıllık olarak sektör bazlı istatistikler yatırımın teşviki açısından son derece önemlidir. Sektör bazlı 2023 yatırım teşviki istatistikleri henüz yıllık olarak açıklanmış olmasa da 2021-2022 yılları arasındaki rakamlar kullanılarak yıllık istatistikler elde etmek mümkündür.
Adana Sanayi Odası’nın hazırladığı rapora göre 2022 yılı için Türkiye’de %74.8’lik pay ile en çok teşvik sunulan sektör imalat sanayi olmuştur. Hizmetler sektörü ise %10.2’lik pay ile imalat sanayiden sonra en çok teşvik alan yatırım kanalıdır. Enerji sektörü de %9.2’lik pay ile bu noktada önemli bir yer tutar.