Türkiye’de Verilen Yatırım Teşvik Belgesi İstatistiklerinin Analizi

Türkiye’de yatırım teşvik belgesi, yatırımların ülke ekonomisine katkısını artırmak, bölgesel kalkınmayı desteklemek, istihdamı artırmak ve teknolojik gelişmeye katkıda bulunmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen belgelerdir. Bu belgeler, yatırımcılara vergi indirimi, sigorta primi desteği, faiz desteği, arsa tahsisi, gümrük vergisi muafiyeti gibi çeşitli teşvikler sağlar.

Yatırım Teşvik Belgesi ve Türkiye Ekonomisine Etkisi

Yatırım teşvik belgeleri, Türkiye ekonomisine hem kısa vadede hem de uzun vadede olumlu etkiler sağlar. Kısa vadede, yatırım teşvik belgeleriyle desteklenen projelerin hayata geçmesiyle birlikte ekonomik aktivite artmakta, üretim kapasitesi genişlemekte, ihracat potansiyeli artmakta ve istihdam yaratılmaktadır. Uzun vadede ise, yatırım teşvik belgeleriyle desteklenen projelerin teknolojik gelişmeye katkıda bulunması, rekabet gücünü artırması, bölgesel kalkınmayı desteklemesi ve sürdürülebilir büyümeye katkıda bulunması beklenmektedir.

Yatırım teşvik belgelerinin Türkiye ekonomisine etkisini rakamsal olarak değerlendirmek için, 2023 yılının ilk çeyrek döneminde verilen yatırım teşvik belgelerinin toplam tutarını Türkiye’nin gayri safi yurt içi hasılasına (GSYH) oranlayabiliriz. 2023 yılının ilk çeyreğinde verilen yatırım teşvik belgelerinin toplam tutarı Türkiye’nin GSYH’sının yaklaşık %0.8’ine denk gel,r. Bu veriler, yatırım teşvik belgelerinin Türkiye ekonomisinin büyüklüğüne göre önemli bir paya sahip olduğunu gösteriyor.

Yatırım Teşvik Belgelerinin Adet ve Tutar Kırılımı

2023 yılının ikinci çeyreğinde en çok yatırım teşvik belgesi İstanbul’da verilmiştir. Bu dilim için İstanbul’da 20 adet enerji, 48 adet hizmetler, 340 adet imalat ve 1 adet madencilik alanında yatırım teşvik belgesi verilmiştir. Bu sektörler için sabit yatırım tutarı enerjide 194, hizmetlrde 12.161, imalatta 11.193, madencilikte 14 milyon TL’dir. Tarım alanında ise İstanbul’da hiç yatırım teşvik belgesi verilmemiştir.

İkinci çeyrekte İstanbul’u sırasıyla Adana, Ankara, Mersin, Kahramanmaraş, Hatay, İzmir, Şanlıurfa, Antalya ve Bursa takip eder. Uzun yıllar İstanbul’dan sonra ikinci olarak tabloda yer alan Ankara’nın yerini Adana’ya bırakmış olması bu noktada dikkat çekici bir detaydır.

Türkiye’de Yatırım Teşvik Belgesi Sayesinde Elde Edilen İstihdam Etkisi

Yatırım teşvik belgesi sayesinde elde edilen istihdam etkisi, yatırımın gerçekleştirildiği bölge, sektör, büyüklük ve nitelik gibi faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Genel olarak, yatırım teşvik belgesi alan yatırımların istihdam etkisi, belge almayan yatırımlardan daha yüksektir. Bu durum, yatırım teşvik belgesinin hem doğrudan hem de dolaylı olarak istihdam yaratma potansiyeline sahip olmasından kaynaklanmaktadır.

Doğrudan istihdam etkisi, yatırım teşvik belgesi alan yatırımların işletme aşamasında çalıştırdığı personel sayısı ile ölçülmektedir. Dolaylı istihdam etkisi ise, yatırım teşvik belgesi alan yatırımların tedarikçilerine, müşterilerine ve diğer paydaşlara sağladığı katma değer ile ölçülmektedir. Dolaylı istihdam etkisi, doğrudan istihdam etkisinden daha zor hesaplanmakta ancak daha geniş bir kapsama sahip olmaktadır.